DzieckoZdrowie psychiczne dzieci i młodzieży: wyzwania i wsparcie

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży: wyzwania i wsparcie

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży to temat, który w ostatnich latach zyskuje na znaczeniu. Coraz więcej badań i raportów wskazuje na pogarszający się stan psychiczny najmłodszych członków naszego społeczeństwa. Problemy takie jak depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania czy samookaleczenia dotykają coraz większej liczby dzieci i nastolatków. Sytuacja ta wymaga pilnych działań ze strony rodziców, opiekunów, nauczycieli oraz specjalistów z zakresu zdrowia psychicznego.

Celem artykułu jest przybliżenie tematyki zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, przedstawienie aktualnych danych statystycznych, omówienie najczęstszych problemów oraz zaproponowanie rozwiązań, które mogą przyczynić się do poprawy sytuacji. Artykuł oparty jest na najnowszych raportach i badaniach, m.in. raporcie Fundacji UNAWEZA „Młode Głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym” oraz raporcie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę „Dzieci się liczą 2022„.

Aktualne dane statystyczne

Badania przeprowadzone w ostatnich latach pokazują niepokojące dane dotyczące stanu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w Polsce:

  • 52,4% dzieci i młodzieży odczuwa brak motywacji do działania,
  • 28% uczniów nie ma chęci do życia,
  • 37,5% uczniów czuje się samotnych,
  • 32,5% nie akceptuje tego jak wygląd,
  • W 2021 r. co piąty nastolatek zmarł w wyniku samobójstwa,
  • W 2022 r. dzieci i nastolatkowie podjęli o 140% więcej prób samobójczych niż w 2020 r.

Dane te pokazują skalę problemu i wskazują na pilną potrzebę podjęcia działań na rzecz poprawy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.

Najczęstsze problemy

Wśród najczęstszych problemów związanych ze zdrowiem psychicznym dzieci i młodzieży wymienić można:

  • Depresję i zaburzenia nastroju.
  • Zaburzenia lękowe.
  • Zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia).
  • Samookaleczenia.
  • Uzależnienia (od substancji psychoaktywnych, internetu, gier).
  • Zaburzenia zachowania (agresja, przemoc).
  • Trudności w relacjach z rówieśnikami.

Problemy te często współwystępują ze sobą i mają złożone podłoże. Mogą wynikać zarówno z czynników biologicznych i genetycznych, jak i środowiskowych, rodzinnych czy społecznych. Ważne jest, aby nie bagatelizować pierwszych niepokojących sygnałów i odpowiednio wcześnie reagować, oferując dziecku wsparcie i pomoc.

Przyczyny kryzysu

Przyczyny pogarszającego się stanu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży są złożone i wieloaspektowe. Wśród najważniejszych czynników wymienić można:

  • Presję społeczną i edukacyjną – oczekiwania rodziców, nauczycieli, rówieśników, które często są zbyt wysokie i nieadekwatne do możliwości dziecka.
  • Cyberprzemoc i zagrożenia związane z internetem – hejt, wykluczenie, uzależnienie od mediów społecznościowych i gier.
  • Nierówne warunki społeczno-ekonomiczne – ubóstwo, wykluczenie społeczne, brak dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej.
  • Konflikty i przemoc w rodzinie – kłótnie rodziców, przemoc fizyczna i psychiczna, nadużywanie alkoholu przez opiekunów.
  • Brak wsparcia ze strony bliskich – samotność, niezrozumienie, brak czasu i uwagi poświęcanej dziecku przez rodziców.
  • Pandemię COVID-19 – izolacja, stres, lęk przed chorobą, utrata bliskich, zdalna edukacja.

Czynniki te nakładają się na siebie i kumulują, prowadząc do przeciążenia psychicznego dzieci i młodzieży. Ważne jest, aby mieć świadomość tych zagrożeń i starać się im przeciwdziałać, budując bezpieczne i wspierające środowisko dla rozwoju młodego człowieka.

Dostępność pomocy specjalistycznej

Jednym z kluczowych problemów w obszarze zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży jest niewystarczająca dostępność pomocy specjalistycznej. Czas oczekiwania na wizytę u psychiatry dziecięcego czy psychologa jest często bardzo długi, a liczba specjalistów nieadekwatna do potrzeb.

W 2020 roku w Polsce było zaledwie 496 lekarzy specjalistów w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży. To stanowczo za mało, biorąc pod uwagę skalę problemów i liczbę dzieci potrzebujących pomocy. Konieczne jest zwiększenie nakładów na psychiatrię dziecięcą, kształcenie większej liczby specjalistów oraz rozwój różnorodnych form wsparcia – od poradni psychologiczno-pedagogicznych, przez oddziały dzienne, po hostele i oddziały całodobowe.

Rola rodziny i szkoły

W profilaktyce i wczesnym wykrywaniu problemów zdrowia psychicznego kluczową rolę odgrywają rodzice, opiekunowie oraz nauczyciele i wychowawcy. To oni mają codzienny kontakt z dzieckiem, obserwują jego zachowanie i mogą zauważyć pierwsze niepokojące sygnały.

Ważne jest, aby rodzice:

  • Poświęcali dziecku czas i uwagę, budowali z nim bliską, opartą na zaufaniu relację.
  • Interesowali się jego sprawami, rozmawiali o problemach i emocjach.
  • Zapewniali poczucie bezpieczeństwa i akceptacji.
  • Reagowali na niepokojące sygnały, nie bagatelizowali problemów.
  • W razie potrzeby szukali pomocy u specjalistów.

Z kolei rolą szkoły jest:

  • Budowanie przyjaznego, wspierającego klimatu, przeciwdziałanie przemocy i wykluczeniu.
  • Edukacja na temat zdrowia psychicznego, uczenie radzenia sobie z emocjami i stresem.
  • Wczesne wykrywanie problemów, współpraca z rodzicami i specjalistami.
  • Zapewnienie dostępu do pomocy psychologiczno-pedagogicznej na terenie szkoły.

Tylko wspólne, skoordynowane działania rodziny, szkoły i specjalistów mogą przynieść realne efekty w poprawie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.

Rekomendacje i dobre praktyki

Poprawa sytuacji w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży wymaga systemowych, długofalowych działań na wielu poziomach. Wśród rekomendacji i dobrych praktyk wymienić można:

  • Zwiększenie nakładów na psychiatrię dziecięcą, kształcenie większej liczby specjalistów, rozwój różnorodnych form wsparcia.
  • Wprowadzenie edukacji na temat zdrowia psychicznego do szkół, uczenie dzieci radzenia sobie z emocjami, stresem, budowania odporności psychicznej.
  • Szkolenia dla rodziców i nauczycieli z zakresu profilaktyki, wczesnego wykrywania problemów, udzielania wsparcia.
  • Kampanie społeczne przeciwdziałające stygmatyzacji osób z problemami psychicznymi, zachęcające do szukania pomocy.
  • Rozwój telefonu zaufania i serwisów internetowych oferujących pomoc i wsparcie dla dzieci i młodzieży.
  • Współpraca międzysektorowa – integracja działań systemu oświaty, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, organizacji pozarządowych.

Wdrożenie tych rekomendacji wymaga zaangażowania i współpracy wielu podmiotów – od decydentów, przez specjalistów, po całe społeczeństwo. Tylko wspólnym wysiłkiem możemy stworzyć warunki, w których dzieci i młodzież będą mogły cieszyć się dobrym zdrowiem psychicznym i harmonijnie się rozwijać.

Podsumowanie

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży to wyzwanie, przed którym stoi obecnie nasze społeczeństwo. Pogarszające się statystyki, rosnąca liczba problemów i zaburzeń wymagają pilnych, zdecydowanych działań. Kluczowe jest zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy, edukacja, profilaktyka oraz budowanie wspierającego, przyjaznego środowiska w domu, szkole i całym społeczeństwie.

Pamiętajmy, że każde dziecko zasługuje na warunki, w których będzie mogło w pełni rozwinąć swój potencjał i cieszyć się dobrym zdrowiem – zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Od naszych działań zależy przyszłość kolejnych pokoleń. Zadbajmy o nią, stawiając zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży na pierwszym miejscu.

Najnowsze

Podobne artykuły

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj